Marktontwikkelingen maart 2022

Door: Patrick Zuijderwijk

Direct na de inval in Oekraïne door Rusland op 24 februari brachten we onze nieuwsflits uit waarin we een eerste reactie gaven op de gebeurtenissen. Inmiddels zijn we zo’n twee weken verder en is er weer enorm veel gebeurd in het Oostelijk deel van Europa. Het blijkt ook best lastig te zijn om te focussen op de economische impact van de crisis terwijl we elke dag beelden zien van enorm veel Oekraïense vluchtelingen, die een veilig heenkomen zoeken in de Westerse buurlanden en de overige landen van de Europese Unie. Toch is het vooral zaak om het hoofd koel te houden, een inschatting te maken van de economische impact en vooral te vertrouwen op de kracht van breed gespreide beleggingen.

Wat gebeurde er na de inval?

De oorlog in Oekraïne heeft geleid tot een bijzondere eensgezindheid van Westerse overheden om Rusland sancties op te leggen, ondanks de twijfel die er vooraf was hierover. De EU, VS en VK kondigden vergaande sancties aan waarbij zij in een gezamenlijke aanpak de Russische overheid, banken en staatsbedrijven af proberen te sluiten van de internationale kapitaalmarkten. Een van de sancties is bijvoorbeeld het afkoppelen van een aantal Russische banken van het internationale bankensysteem Swift, waardoor deze banken direct in het nauw kwamen zoals onder andere de Russische Sberbank. Daarnaast werden tegoeden bevroren van Russische oligarchen en van andere personen die nauwe banden hebben met de Russische president Poetin. De grootste impact heeft misschien nog wel de bevriezing van tegoeden in vreemde valuta’s van de Russische Centrale bank. Hierdoor wordt Rusland de toegang tot een aanzienlijk deel van de deviezenreserves van ongeveer 600 miljard ontzegd, terwijl deze reserves voor Rusland essentieel zijn om de koers van de roebel nog enigszins overeind te houden. Ook hebben veel Westerse bedrijven besloten om hun activiteiten in Rusland te staken, zoals bijvoorbeeld Shell dat zich terugtrekt uit grote olie- en gas projecten en geen tankstations meer gaat exploiteren in Rusland. Hieronder is te zien welke grote Westerse bedrijven aangekondigd hebben om de Russische markt (grotendeels) te gaan verlaten:

Impact op grondstoffen en voedselketens

Ook wordt er door de Westerse landen serieus gesproken over een boycot van Russisch olie en gas. Daarbij moeten we ons realiseren dat Rusland een van de belangrijkste producenten van grondstoffen is in de wereld. Net voor de inval haalde Europa zo’n 40% van haar gasimport en zo’n 20% van haar olie-import uit Rusland, hetgeen een relatief grote afhankelijkheid laat zien. Daarnaast worden er ook veel metalen, industriële gassen en agrarische producten zoals graan uit Rusland geïmporteerd.

De vraag is natuurlijk welke sancties en tegenmaatregelen er vanuit Rusland zullen komen. In het verleden is Rusland altijd olie en gas blijven leveren, ook bijvoorbeeld ten tijde van toenemende spanningen bij de Russische annexatie van de Krim in 2014. Rusland heeft de opbrengsten van de grondstoffen nodig om de economie nog enigszins draaiende te houden en om oorlog in Oekraïne te kunnen financieren. Dit alles leidt tot zorgen bij beleggers over verstoringen in de energievoorziening en de voedselketens. Wanneer het conflict verder escaleert, kan dit leiden tot een groot energietekort in diverse Europese landen en mogelijk tot voedseltekorten in landen die behoren tot de opkomende markten. Daar kunnen tekorten ook leiden tot onrust onder de bevolking, hetgeen de stabiliteit in deze landen dan niet ten goede komt.

Verder zien we dat de stijgende olie- en gasprijzen de Europese inflatie nog verder aanjagen, terwijl de inflatiecijfers over de afgelopen paar maanden toch al fors zijn opgelopen. Gisteren (10 maart) werd tegen de verwachtingen in gemeld door de ECB dat zij versneld gaat stoppen met het opkopen van obligaties. De Europese Centrale Bank overviel met deze beslissing de financiële markten en het laat ook zien dat het lastig manoeuvreren is voor de ECB.

Impact van (geo)politieke crisis op de beleggingsportefeuille

Inmiddels hebben we een breder beeld van de impact van de Oekraïne crisis op de financiële markten. Vooral de Europese beurzen zijn fors gedaald, terwijl bijvoorbeeld de Amerikaanse S&P 500 en de Dow Jones 30 minder hard geraakt werden.

Bij geopolitieke spanningen is het voor beleggers altijd moeilijk om te anticiperen op het verdere verloop. Uiteindelijk hangt de impact op de economie en de financiële markten af van de schaal en duur van het conflict. Bij dit conflict in Oekraïne is de verwachting gerechtvaardigd dat de beurzen nog wel even beweeglijk blijven, door de onzekerheid van de oorlogsontwikkelingen. De geschiedenis laat zien dat de marktreactie bij een gewapend conflict in eerste instantie meestal hevig is maar uiteindelijk relatief kort duurt. Na een eerste schok krijgen de economische fundamenten op een wat langere termijn, bijvoorbeeld na een maand of drie, doorgaans weer de overhand. Kijken we terug in de geschiedenis dan zien we bijvoorbeeld dat twaalf maanden na de Cubacrisis (1962), de Sovjet invasie in Afghanistan (1979), de Iraakse inname van Koeweit (1990), de Golfoorlog (1991) en de Irak oorlog (2003) de Amerikaanse S&P 500 index weer hoger stond dan op het moment dat de strijd uitbrak.

Voor ons als vermogensbeheerder is het van belang om vast te houden aan ons beleggingsbeleid. Door een goede spreiding over de verschillende assetcategorieën worden de bewegingen van beurzen gedempt. De beleggingscategorie Alternatives is bijvoorbeeld laag gecorreleerd met de aandelenmarkt en bewijst op dit moment haar waarde in de portefeuilles.

Het is voor beleggers verstandig om zich niet te laten leiden door de angst en onzekerheid en er op te vertrouwen dat beurskoersen altijd weer een hoger niveau gaan opzoeken. De omslag in het beurssentiment komt vrijwel altijd onverwacht en meestal ook al voordat de oplossing van een conflict zich aandient. Daarnaast zorgt het periodiek herbalanceren van de portefeuilles er voor dat de wegingen van de assetcategorieën weer op de tactische weging worden gebracht. In het volgende artikel vertelt Gerbert Klop hier meer over.